Chương 1 - Hồi Thứ Nhất

Nguyên Thành Tôn truyền ngôi cho thái tử

Hoàng Phủ Kính cáo lão về nhà

Vua Thành Tôn nhà Nguyên lên ngôi làm vua, thiên hạ thái bình, quan tả thừa tướng là Lương Giám tạ thế, con là Lương Trấn Lân thăng chức long đồ các.Con Doãn Thượng Khanh là Doãn Chí thi đỗ đã lâu, bây giờ đang lĩnh chức tri phủ Giang Lăng. Vệ Hoán cáo lão hồi hưu, Vệ Võng Bưu về nhà để phụng dưỡng. Hùng Hiệu có người con gái là nàng Bội Ngọc được lập làm Thái Tử Nguyên Phi, còn hai con trai là Hùng Khởi Phượng (1) và Hùng Khởi Thần (2). Hùng Hiệu tự sỉ mình là một nhà con tướng, mới cho hai con trai đều theo học nghề văn. Hùng Khởi Phượng đến năm mười tám tuổi, thi đỗ trạnh nguyên, sau kết duyên với con gái Lương Trấn Lân là Cẩm Hà.

(1) Hùng Khởi Phượng: là con Từ thị

(2) Hùng Khởi Thần: là con Vệ Dũng Nga

Hoàng Phủ Thiếu Hoa cũng có con cái đề huề: Con trai trưởng là Triệu Câu, con thứ hai là Triệu Phượng, đều là con Mạnh Lệ Quân. Con trai thứ ba là Triệu Lân con Lưu Yến Ngọc, Tô Ánh Tuyết kỳ thủy sinh con gái, sau sinh luôn hai cậu con trai đặt tên là Triệu Tường và Triệu Thụy, còn con gái thì trưởng nữ là Phi Loan con Tô Ánh Tuyết, thứ nữ là Phi Giao con Mạnh Lệ Quân, Lưu Yến Ngọc không có con gái. Một nhà sum họp, vui vẻ muôn phần. Tô đại nương có một người con nuôi, sau đi tri huyện, Tô đại nương theo đi. Giang Tam tẩu tạ thế đã lâu, con trai là Giang Tiến Hỷ đổi tên Giang Vinh Quý, làm đến chức tổng binh, vợ là tỳ nữ Vinh Lan sau được phong làm lục phẩm an nhân, sinh được hai trai một gái, vợ chồng huởng phúc tại Nhạn Môn Quan. Mạnh Sĩ Nguyên cáo lão về hưu trí, con là Mạnh Gia Linh thì vẫn làm quan tại triều. Con trai trưởng Mạnh Gia Linh cũng thi đỗ, làm đến chức hộ bộ lang trung, lấy con gái Văn thượng thư.

Lại nói chuyện bà hoàng thái hậu là mẹ vua Thành Tôn bấy giờ đã băng hà. Vua Thành Tôn mỏi mệt đem hết triều chính giao phó cho các quan đại thần; văn ban có quan thừa tướng là Lương Trấn Lân, võ ban có Hùng Hiệu là họ quốc thích. Trên hàng văn võ thì có Trung Hiếu Vương Hoàng Phủ Thiếu Hoa, trong nước vẫn được yên lặng.

Một hôm vua Thành Tôn lui triều, vào Chiêu Dương cung. Bấy giờ có thái tử và nguyên phi đứng hầu, vua Thành Tôn vui lòng bảo Trưởng Hoa hoàng hậu:

- Trẫm đã gần tứ tuần, làm vua trong bấy nhiêu lâu, đã thấy mỏi mệt, nay được trông thấy con hiền dâu thảo này trẫm rất lấy làm hả lòng. Chi bằng trẫm truyền ngôi cho thái tử rồi hằng ngày cùng hoàng hậu vui chơi, để di hưởng tuổi già, há chẳng hay lắm ru.

Trưởng Hoa hoàng hậu can rằng:

- Thái tử hãy còn thơ ấu, chưa nên phó thác ngôi trời. Gián hoặc có sơ xuất điều gì thì lại thêm lo cho bệ hạ.

Thái tử nghe nói liền quì xuống tâu:

- Muôn tâu phụ hoàng! Phụ hoàng sức yếu, cần phải di dưỡng, nhưng vì con hãy còn ngây dại, đương sao nổi cái ngôi chí tôn. Xin phụ hoàng hãy rủ lòng thương mà dạy bảo cho con nên người, bấy giờ sẽ truyền ngôi thì thật là một mối hạnh phúc chung cho thiên hạ thần dân vậy.

Tâu xong, hai hàng nước mắt ròng ròng, rồi phủ phục xuống đất. Vua Thành Tôn đỡ dậy, cười bảo:

- Sao con nghĩ lẩn thẩn thế! Sau này cha tạ thế rồi mà con tức vị ở Bạch Hổ điện, sao bằng ngày nay con tức vị ở Kim Loan điện là có hiếu hơn. Ý cha đã quyết, con không nên nói. Huống chi năm nay con mười sáu tuổi, lên ngôi làm vua thì so với năm cha lên ngôi, lại còn hơn một tuổi vậy.

Ngày hôm sau, vua Thành Tôn ngự triều, phán hỏi các quan triều thần rằng:

- Trẫm lên ngôi vua trong hai mươi năm nay, may nhờ có các ngươi tả phù hữu bật, trong nước mới được thái bình vô sư như thế này. Ngày nay trẫm thiết nghĩ buộc thân vào chức trách nam diện (3), chi bằng truyền ngôi cho thái tử mà làm một vị thượng hoàng là được an nhàn sung sướng hơn. Dẫu là bậc trung tài, nhưng có các quan giúp đỡ, chắc cũng không hề chi, vậy quan Khâm Thiên giám nên chọn ngày lành tháng tốt, đễ trẫm truyền ngôi cho thái tử.

(3) nam diện: tức là ngôi thiên tử ngoảnh mặt về phương Nam

Quốc trượng là Hoàng Phủ Kính nghe nói, quì xuống tâu rằng:

- Muôn tâu bệ hạ! Thái tử dẫu rằng nhân hiếu, nhưng tuổi còn ấu thơ sợ chưa đương nổi ngôi trời, bệ ha hãy cố đợi khi mười năm nữa, rồi sẽ nên nói đến việc truyền ngôi vậy.

Hai quan đại thần họ Mạnh và họ Vệ cũng quì xuống mà tâu rằng:

- Muôn tâu bệ ha! Việc ấy thần đẳng thiết tưởng ngày nay không nên nói vội. Lời quốc trượng vừa tâu, thật là chí phải, xin nghĩ đi nghĩ lại cho kỹ.

Vua Thành Tôn cười mà phán rằng:

- Trẫm lên ngôi vua từ năm mười lăm, trải bao những sự ưu tư phiền lự, khiến cho trẫm ăn không ngon miệng, ngủ không yên giấc. Trẫm thết nghĩ ngồi trên chín bệ mà ngày đêm khó nhọc, chi bằng ngao du bốn bể, thân lại được thanh nhàn. Người ta ở đời, vinh hoa phú quý mà làm chi, chỉ cầu sao cho được hưởng phúc thanh nhàn là hơn vậy. Khi trẫm mới lên ngôi vua, hãy còn ngây dại, dùng lầm phải những kẻ gian thần, trong nước sinh ra giặc giã mất mấy năm trời. Sau may nhờ có Mạnh Lệ Quân là vợ quốc cữu đây, gia công giúp đỡ, bốn phương mới được yên lặng.

Ngày nay, văn có Lương tiên sinh, võ có Hoàng Phủ quốc trượng và Bình Giang Vương lại có quốc cựu là văn võ toàn tài, cùng giúp thái tử thì chắc không đến nỗi sai lầm như trẫm thủa xưa vậy. Vậy ý trẫm đã quyết, các ngươi không nên can.

Vua Thành Tôn giáng chỉ cho toà Khâm Thiên giám chọn ngày làm lễ truyền ngôi. Bình Giang Vương là Hùng Hiệu về thuật chuyện cho vợ là Vệ Dũng Nga nghe. Vệ Dũng Nga vương phi nói:

- Sao phu quân không biết can thánh thượng, thái tử năm nay hãy còn trẻ tuổi, chưa có thể phó thác được. Vả con gái ta cũng đang độ ngây dại, bây giờ làm thái tử nguyên phi, ta còn đi lại trông nom giúp, chứ nếu một mai lên làm hoàng hậu thì chỉ những ngày nguyên đán hoặc khánh kiết nào, bấy giờ ta mới gặp mặt con. Chẳng những mẹ con xa cách nhau mà ta lại còn lo cho đứa con gái ta chưa thuộc nghi lễ. Âu là sáng mai tôi phải bàn với Mạnh vương phi ( tức là Mạnh Lệ Quân) cùng vào tâu hoàng hậu, để hoàng hậu khuyên can thánh thượng.

Hùng Hiệu nói:

- Nếu phu nhân cùng Mạnh vương phi vào tâu thì nên bảo các quan triều thần hãy hoãn việc chọn ngày.

Vệ Dũng Nga vương phi tức khắc đội mũ mặc áo, truyền nữ tỳ sắp kiệu đi sang vương phủ, đem việc trong triều thuật lại với Mạnh Lệ Quân nghe và bảo rằng:

- Chị định rủ em cùng vào cung tâu với hoàng hậu, để hoàng hậu khuyên can thánh thượng.

Mạnh Lệ Quân vương phi nói:

- Bây giờ tâu sợ không kịp! Vì thánh thượng có chí muốn nghỉ ngơi đã lâu. dẫu ta vào tâu. Dẫu ta vào tâu, quyết rằng thánh thượng cũng chẳng nghe nào!

Lưu Yến Ngọc hỏi:

- Sao chị lại biết là thánh thượng không nghe?

Mạnh Lệ Quân vương phi nói:

- Số là thuở xưa em thường vào túc trực ở trong nội đình, vẫn thấy thánh thượng phàn nàn rằng: “Làm ông vua dẫu có tôn quý thật, nhưng một ngày xem xét muôn việc, cũng khó nhọc lắm thay, không bằng làm một người thư sinh đi ngao du sơn thủy, nay ngắm bạch vân phi, mai vui hoàng hạc, lại còn được an nhàn sung sướng hơn. Bao giờ trẫm trúc gánh nặng sơn hà này tức là ngày trẫm đươọc lên ngôi tiên giới đó”. Câu ấy, thánh thượng thường nói đến luôn, thế là thánh thượng vẫn có chí không muốn làm thiên tử đã lâu vậy.

Vệ Dũng Nga vương phi thở dài:

- Có thật thế! Làm vua khó nhọc hơn người thường!

Lưu Yến Ngọc bảo bảo Vệ Dũng Nga vương phi:

- Cô nương đã về đây, nếu không tiến cung thì hãy ở chơi mấy hôm đã.

Đêm hôm ấy, Vệ Dũng Nga ngủ ở Linh Phượng cung. Sáng hôm sau, Vệ Dũng Nga ngủ tỉnh dậy, đang đứng trước giá gương để chải đầu, bỗng thấy Tô Ánh Tuyết và Lưu Yến Ngọc bước vào, cười tủm tỉm và bảo rằng:

- Cô nương đã dậy rồi, hai chúng tôi đến hơi chậm.

Vệ Dũng Nga vương phi và Mạnh Lệ Quân vương phi đều nói:

- Sao hai phu nhân dậy sớm thế? Tôi chắc hôm qua không ngủ thì phải!

Các nữ tỳ pha trà uống. Bỗng thấy rèm lay động, có hai vị quận chúa (4) chạy vào. Mạnh Lệ Quân cười nói rằng:

(4) quận chúa: con gái một vị vương tước thì gọi là quận chúa, cũng như con gái vua thì gọi là công chúa.

- Chỉ vì có cô nương mà thành ra hôm nay ta dậy hơi trễ.

Vệ Dũng Nga vương phi cười mà bảo hai quận chúa rằng:

- Các cháu nghe đó! Thân mẫu cháu không nhận là mình lười, lại đổ lỗi cho ta.

Mạnh Lệ Quân vương phi nói:

- Chỉ vì đêm qua nói chuyện thâu canh, thành ra hôm nay không dậy được sớm.

Tô Ánh Tuyết cười mà bảo rằng:

- Bây giờ mới giờ thìn, không trễ đâu! Chỉ vì Lưu phu nhân muốn trêu ghẹo cô nương, nên dặn em hôm nay dậy sớm, và dắt hai cháu vào đây để bày một trò đùa, không ngờ cô nương lại dậy sớm như thế.

Mạnh Lệ Quân vương phi cười mà hỏi rằng:

- Định đùa thế nào?

Phi Giao quận chúa nói:

- Lưu mẫu định mài mực rồi vẽ hề lên mặt cô nương, nhưng cô nương vốn hiểu võ nghệ, chỉ sợ khi tỉnh dậy lại nổi giận mà giở võ ra, vậy phải đem hai cháu đến để cứu đỡ.

Vệ Dũng Nga vương phi cười bảo:

- May mà tôi dậy sớm, chứ nếu còn không thì hai toán địch binh này, tôi đương sao nổi!

Mạnh Lệ Quân vương phi cả cười:

- Chỉ sợ cô nương giở võ ra thì dẫu tất cả chúng ta đây cũng không địch nổi huống chi là hai con.

Phi Giao quận chúa nói:

- Nhưng cô nương trông thấy chúng con thì tất cũng không nỡ đánh nhau vậy.

Vệ Dũng Nga vương phi cười mà bảo rằng:

- Nếu vậy thì hai cháu hiểu lòng ta lắm!

Khi điểm trang xong, cùng sang Võ thái cung thăm bà Thái vương phi (5). Thái vương phi tủm tỉm cười mà hỏi Phi Giao quận chúa rằng:

(5) Thái vương phi: tức là Doãng phu nhân, vợ Hoàng Phủ Kính

Tập tranh “Bách mỹ” của cháu vẽ để đâu, sao không đem ra cho cô nương xem.

Phi Giao quận chúa nói:

- Tập tranh vẽ của cháu không được đẹp lắm!

Lưu Yến Ngọc cười mà nói đùa rằng:

- Cô nương chỉ hiểu phép đấu gươm múa giáo, chứ có biết xem tranh vẽ bao giờ!

Vệ Dũng Nga vương phi cười mà đáp rằng:

- Ai lại có con mắt tinh đời như Lưu phu nhân!

Kén chồng chọn ngay được một vị vương tước. Sau này tôi sẽ vì phu nhân treo một cái chiêu bài để đi xem tướng giúp thiên hạ.

Lưu Yến Ngọc nói:

- Sao cô nương lại nói như thế?

Vương thái phi nói:

- Không hề chi! Những chuyện về trước, ta đây thường vẫn ôn lại cho đàn cháu nghe.

Nói xong, truyền tỳ nữ đi lấy tập “Bách mỹ” để Vệ Dũng Nga vương phi xem. Bỗng thấy các vị công tử từ ngoài kéo vào, người thì chào tổ mẫu, kẻ thì chào cô nương. Thái vương phi gọi đến đứng chung quanh, khác nào như cây quỳnh cành dao bày ở bên cạnh.

Vệ Dũng Nga vương phi khen ngợi:

- Phúc đức quá! Lan Huệ một nhà sum họp, vui vẻ biết là dường nào!

Thái vương phi thở dài rồi than rằng:

- Tuy vậy mà ta vẫn kém vui, vì ta vẫn nhớ con gái ( trở Trưởng Hoa hoàng hậu) ta lắm. Mẹ con xa cách, ban ngày nghĩ đến còn khuây khỏa đi được, chứ đêm nằm thì lại luống những mơ màng trong giấc chiêm bao. Đủ biết rằng phú quý hoàng gia, vẫn không bằng sum họp vậy.

Vệ Dũng Nga vương phi cũng thở dài mà than rằng:

- Con đây cũng buồn về nỗi ấy. Có một mụn con gái được lập làm thái tử nguyên phi, nhưng hãy còn ngây dại, chỉ sợ một mai thái tử lên ngôi đại bảo thì ba nghìn cung tần mỹ nữ, lòng thiên tử lại thêm say đắm, tình âu yếm, vị tất đã được đằm thắm như xưa.

Mạnh Lệ Quân vương phi cười mà đáp rằng:

- Cô nương khéo lo xa quá, khi nào...

Nói chưa dứt lời thì nữ tỳ đem tập tranh “Bách mỹ” đến, ngoài có bọc một bao gấm. Vệ DũngNga vương phi mở xem một lượt rồi khen rằng:

- Đậm đà nét bút cành nhìn càng tươi, cháu vẽ co khi lại sắc sảo hơn thân mẫu xưa mấy phần đó!

Trưởng công tử là Triệu Câu chạy đến gần xem, rồi nói:

- Em không nên vẽ Võ Tắc Thiên làm chi! Võ Tắc Thiên là một người dâm đãng. Vả lại là tội nhân đời nhà Đường.

Phi Giao quận chúa nói:

- Sao thân huynh lại nói như thế. Em thế nghĩ nhà Đường nếu không nhờ có bà Võ Tắc Thiên chuyên quyền độc đáo, cứ hèn mạt như vua Cao Tôn và Trung Tôn cả thì giang sơn chia xé đã lâu. Bà Võ Tắc Thiên tiếm vị lên làm vua, dẫu có đa sát thật, nhưng biết cách dùng người, dùng tài khiến việc đáng là một bậc minh chủ đời bấy giờ, các vua đời Đường về sau nàyphỏng có ai sánh kịp hay không? Vả trong khoảng hai mươi năm trời ấy, nếu cứ để cho Trung Tôn làm vua thì con Vi hậu kia đã lộng quyền như Già hậu thuở xưa vậy. Bà Võ Tắc Thiên thật là “Thiên cổ kỳ nhân” chứ không nên bảo là “Hôn quân dâm hậu” được. Em có một bài thơ vịnh Võ Tắc Thiên, nay xin viết để tổ mẫu cùng cô nương và ba vị mẫu thân đây cùng xem.

Phi Loan quận chúa cười mà bảo rằng:

- Bài thơ ấy để ở trang thứ ba trong tập tranh vẽ.

Nói xong liền rút ra cho mọi người xem.

“Nữ chủ ngự đương đương,

Uy danh nức bốn phương.

Hô hàn chịu khể thủ,

Cao ly phải đầu hàng.

Trong tay cầm quyền chính,

Ai kẻ dám khinh thường.

Nghiêm phòng việc nội sủng,

Sai khiến bọn Trương Lang.

Pháp luật quên tình ái,

Quan chức chọn trung lương.

Tri hiền khen quốc lão,

Đọc hịch tiếc Tân vương.

Đức tốt không tỳ vết,

Tài cao đủ chế cường.

Âu vàng giữ trọn vẹn,

Nghìn năm một nữ hoàng.”

Mọi người xem thơ đều nức nở khen ngợi:

- Bài thơ này ý tứ thật mới lạ. Quả nhiên các vì thiên tử đời nhà Đường đều phải thua một người đàn bà.

Chỉ có Triệu Câu tỏ ý không bằng lòng mà rằng:

- Thân muội chớ nói càn! Làm người con gái phải nghĩ đến “công, ngôn, dung, hạnh”. Võ Tắc Thiên là một đứa dâm đãng, trong hai mươi năm trời tiếm vị, giết hại con cháu nhà Đường hơn bốn trăm người. Gây tội đại ác như thế, sao hiền muội gọi là “Thiên cổ kỳ nhân”. Nếu người ngoài nghe thấy những câu thơ ấy thì lời nghị luận còn ra thế nào.

Phi Giao quận chúa cười mà đáp rằng:

- Ăn nhai nói nghĩ! Phàm việc gì cũng vậy, có kinh tất phải có quyền. Giả sử vua Cao Tôn là bậc minh chủ thì khi nào Võ Tắc Thiên lại sinh tài như thế. Bà chỉ sợ giang sơn đổ nát, nên phải ra tay để bảo thủ lấy thiên hạ, chứ còn những sự tình nhỏ nhặt thì chẳng kể chi.

Triệu Câu nổi giận mà nói với Mạnh Lệ Quân vương phi rằng:

- Thân mẫu ơi! Chết nỗi con nhà khuê các cớ sao lại có câu nói ấy! Mạnh Lệ Quân vương phi mắng Phi Giao quận chúa rằng:

- Con còn ngây dại, chỉ hay nói càn, từ sau cấm không được nói như thế nữa!

Lưu Yến Ngọc cười và nói:

- Người ta có câu nói rằng “Đọc sách gạt nước mắt, lo thay cho cổ nhân”. Anh em nhà ngươi can chi lại tranh luận phải trái cho Võ Tắc Thiên, thật là một câu chuyện đáng buồn cười.

Tô Ánh Tuyết cũng cười mà bảo rằng:

- Trưởng công tử là người cổ trực, mà quận chúa hãy còn tính trẻ, vậy nên mới sinh ra cãi nhau.

Thái vương phi bảo Triệu Câu rằng:

- Thôi, các cháu đi về phòng đọc sách đi, không được cãi nhau nữa!

Bấy giờ các vị công tử lui ra, hai vị quận chúa cũng ai về phòng nấy. Khi Phi Giao quận chúa về đến trong phòng, hầm hầm nổi giận mà nói một mình rằng:

- Ta căm tức thay cho thân huynh ta, luận lý không minh, lại cứ già mồm cãi. Đối trước mặt cô nương và thân mẫu ta chỉ giảng đạo đức hoài. Thân huynh ta xưa nay vẫn có lòng khinh rẻ ta, ta làm sao nhịn cho được! Cơm nặng áo dầy, chẳng qua cũng của cha mẹ, mà ta đây há phải là con thứ xuất(6) hay sao! Nghĩ càng căm tức thay! Ta đây không được ngôi hoàng hậu thì thôi, chứ nếu ta được làm hoàng hậu thì quyết không trọng tư tình như Võ Tắc Thiên đâu.

(6) con thứ xuất: con vợ lẽ.